Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã ký Tờ trình gửi Chính phủ về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đáng chú ý, dự thảo Luật lần này đề xuất chuyển từ mô hình chính quyền 3 cấp hiện nay (tỉnh – huyện – xã) sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gồm cấp tỉnh và cấp xã, đồng thời giải thể các đơn vị hành chính cấp huyện, quận, thành phố thuộc tỉnh từ ngày 1/7/2025.
1. Chuyển từ chính quyền 3 cấp sang 2 cấp: Bước cải cách hành chính toàn diện
Theo nội dung dự thảo, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sẽ thay đổi toàn diện mô hình tổ chức đơn vị hành chính ở Việt Nam. Cụ thể:
-
Cấp tỉnh vẫn giữ nguyên như hiện hành, bao gồm: tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương.
-
Cấp xã sẽ được tổ chức lại thành xã, phường và đặc khu (ở hải đảo).
-
Cấp huyện (bao gồm huyện, quận, thành phố thuộc tỉnh, thị xã, thị trấn) sẽ bị giải thể hoàn toàn từ ngày 1/7/2025.
Điều này đồng nghĩa với việc bộ máy chính quyền cấp huyện như HĐND huyện, UBND huyện, các phòng ban chuyên môn, Chủ tịch UBND huyện/quận… sẽ chấm dứt hoạt động, trừ những trường hợp đặc biệt được quy định tại Điều 51, khoản 7 của dự thảo.
2. Tổ chức lại bộ máy: HĐND và UBND chỉ còn ở 2 cấp
Dự thảo quy định rõ: chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND, nhằm bảo đảm sự thống nhất trong quản lý, điều hành từ Trung ương đến cơ sở. Cơ chế hoạt động của các cơ quan này sẽ được tinh gọn, tránh chồng chéo, tăng hiệu quả phục vụ người dân.
Ngoài ra, việc tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã cũng sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng để hình thành các đơn vị hành chính mới phù hợp thực tế, nhất là tại các khu vực hải đảo, vùng biên giới, hoặc đô thị hóa cao.
3. Giải thể cấp huyện: Tác động lớn đến hệ thống quản lý địa phương
Việc giải thể cấp huyện sẽ mang lại nhiều tác động lớn cả tích cực lẫn thách thức:
-
Tích cực:
-
Tinh gọn bộ máy, giảm số lượng cán bộ, công chức trung gian.
-
Giảm chi ngân sách, tăng hiệu quả điều hành trực tiếp từ tỉnh đến xã.
-
Thống nhất mô hình quản lý hành chính, tránh trùng lặp nhiệm vụ giữa các cấp.
-
-
Thách thức:
-
Việc sáp nhập, điều chuyển cán bộ phải được tính toán kỹ để tránh xáo trộn.
-
Cần chuẩn bị kỹ hạ tầng công nghệ, cơ sở dữ liệu dùng chung để đảm bảo vận hành xuyên suốt.
-
Phải có cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo quyền lợi người dân khi không còn cấp huyện trung gian.
-
4. Chấm dứt mô hình chính quyền đô thị ở 3 thành phố lớn
Dự thảo Luật cũng quy định chấm dứt việc tổ chức chính quyền đô thị đang thực hiện thí điểm tại TP Hà Nội, TP.HCM và TP Đà Nẵng. Thay vào đó, các phường tại các thành phố này sẽ được chuyển tiếp sang mô hình chính quyền cấp xã, đảm bảo đồng bộ với mô hình toàn quốc trong nhiệm kỳ 2021-2026.
5. Thời điểm áp dụng: Từ 1/7/2025
Để đảm bảo việc chuyển đổi diễn ra liên tục, thông suốt, không làm gián đoạn hoạt động của chính quyền các cấp, dự thảo Luật quy định thời điểm có hiệu lực là ngày 1/7/2025.
Đồng thời, các Luật, Nghị quyết liên quan sẽ được sửa đổi, bổ sung, hoặc bãi bỏ để phù hợp với mô hình mới. Điều này đòi hỏi một lộ trình chuẩn bị kỹ lưỡng từ Trung ương đến địa phương về nhân sự, tổ chức, cơ sở vật chất và cả hệ thống pháp luật.
6. Kết luận: Bước ngoặt lớn trong cải cách hành chính
Đề xuất giải thể cấp huyện, quận, thành phố thuộc tỉnh là một bước cải cách hành chính táo bạo và toàn diện của Bộ Nội vụ trong bối cảnh hiện nay. Tuy còn nhiều tranh luận, nhưng nếu được triển khai hiệu quả, đây sẽ là bước đi chiến lược giúp bộ máy hành chính Việt Nam trở nên tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả hơn, phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.
 do Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà ký trình Chính phủ đề xuất chuyển từ mô hình 3 cấp sang 2 cấp, giải thể các đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 1/7/2025.){kind=link}